Refluks żołądkowo-przełykowy – przyczyny, objawy, leczenie

Główne przyczyny reflkusu żołądkowo – przełykowego

Refluks jest schorzeniem spowodowanym zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku na skutek nieprawidłowej funkcji dolnego zwieracza przełyku. Jest to mięsień o charakterze czynnościowym, który w prawidłowych warunkach zapobiega wycofywaniu się treści żołądkowej.

Z chorobą refluksową najczęściej borykają się osoby otyłe, ciężarne kobiety oraz pacjenci cierpiący na przepuklinę roztworu przełykowego. Refluks żołądkowo – przełykowy może rozwinąć się w przebiegu schorzeń takich, jak polineuropatia alkoholowa, cukrzyca lub twardzina układowa, a także w następstwie zażywania leków obniżających ciśnienie dolnego zwierza przełyku. Zalicza się do nich między innymi doustne środki antykoncepcyjne oraz preparaty stosowane w walce z astmą oskrzelową i nadciśnieniem tętniczym.

Objawy refluksu

Najbardziej charakterystycznym objawem refluksu żołądkowo–przełykowego jest uczucie pieczenia za mostkiem, nazywane popularnie zgagą. Towarzyszy mu najczęściej cofanie się treści żołądkowej do przełyku oraz puste odbijania. Objawy nasilają się w czasie pochylania się, przebywania w pozycji leżącej oraz parcia, zwłaszcza po obfitym posiłku.

Pacjenci często skarżą się również na suchy kaszel, ból w klatce piersiowej oraz chrypę w godzinach porannych, która powstaje na skutek drażnienia strun głosowych przez zarzucaną treść żołądkową.

W większości przypadków, choroba refluksowa jest schorzeniem o łagodnym przebiegu, która niekiedy może nie dawać  żadnych dolegliwości. Jeżeli zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku towarzyszą objawy takie, jak krwawienie z przewodu pokarmowego, utrata masy ciała i bolesne oraz utrudnione połykanie, niezbędna będzie jak najszybsza wizyta u lekarza, który zaleci diagnostykę endoskopową.

Warto zdawać sobie sprawę z faktu, że krwawienie jest stanem, który może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu chorego, a wymienione wyżej objawy mogą świadczyć o rozwijającym się nowotworze.

Możliwe powikłania refluksu

Refluks żołądkowo – przełykowy może prowadzić do powikłań takich, jak:

• krwawienie z przewodu pokarmowego,
• rak gruczołowy przełyku,
• przełyk Barreta – to niedające objawów schorzenie, które polega na występowaniu nieprawidłowego nabłonka w dolnym odcinku przełyku. Jego wykrycie jest możliwe wyłącznie w badaniu endoskopowym w biopsją błony śluzowej i stanowi stan przedrakowy, w związku z czym niezbędne jest bieżące monitorowanie tego schorzenia,
• zwężenie przełyku – najczęściej pojawia się w zaawansowanej chorobie refluksowej na skutek bliznowacenia. Pacjent uskarża się wówczas na problemy z przełykaniem. Również w tym przypadku, rozpoznanie stawiane jest na podstawie badania endoskopowego.

Niezbędne badania

Pacjent, który zaobserwuje u siebie niepokojące objawy, powinien jak najszybciej udać się do lekarza, który na podstawie wywiadu oraz badania fizykalnego będzie w stanie postawić wstępne rozpoznanie i podjąć decyzję o leczeniu. Badaniem pomocniczym jest tutaj endoskopia z biopsją błony śluzowej, która umożliwia rozpoznanie schorzeń będących powikłaniami refluksu żołądkowo–przełykowego.

Przed badaniem pacjent powinien pozostawać przez 6 godzin na czczo. Pierwszy posiłek może zostać zjedzony na 2 godziny po ustąpieniu miejscowego znieczulenia gardła. Do względnych przeciwwskazań endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego zalicza się ostre zespoły wieńcowe, jak zawał serca oraz ciężką niewydolność oddechową albo serca.

Kolejne badanie wykorzystywane w diagnostyce to 24-godzine monitorowanie pH w przełyku, określane również mianem pH-metrii przełykowej. Pomocne okazać może się także RTG klatki piersiowej po podaniu środka cieniującego, które umożliwia wykrycie przepukliny rozworu przełykowego.

Leczenie refluksu żołądkowo – przełykowego

Jako że choroba refluksowa przełyku jest schorzeniem przewlekłym, w wielu przypadkach wymaga leczenia przez całe życie. Pacjent powinien pamiętać o kilku prostych zasadach takich, jak wyższe ustawienie wezgłowia łóżka, unikanie potraw tłustych i smażonych oraz spożywanie kolacji najpóźniej 2-3 godziny przed snem. Niezbędne będzie także unikanie picia kawy oraz alkoholu, a także zaprzestanie palenia papierosów.

W większości przypadków, w leczeniu farmakologicznym stosuje się leki, które mają za zadanie zahamować wydzielanie kwasu solnego. Zalicza się do nich między innymi inhibitory pompy protonowej, które spożywa się na czczo przez około miesiąc. Jeżeli po tym okresie przykre dolegliwości nie ustąpią, lekarz może podwoić dawkę, lub dodać do leczenia ranitydynę lub famotydynę, które blokują receptory komórek okładzinowych wydzielających kwas solny w żołądku.

Leczenie refluksu obejmuje także leki zobojętniające kwas solny i osłaniające błonę śluzową. Najczęściej są to związki magnezu i glinu, sukralfat oraz kwas alginowy. Dwa z ostatnich preparatów mogą być stosowane przez kobiety w ciąży. W niektórych przypadkach stosuje się również leki mające na celu zwiększenie napięcia dolnego zwieracza przełyku, a także przyspieszające opróżnianie żołądka. Zalicza się do nich cisapryd oraz metoklopramid.

Jeżeli terapia farmakologiczna nie okaże się skuteczna, niezbędne jest wdrożenie leczenia operacyjnego. W znaczącej większości przypadków, w szczególności u najmłodszych przypadków, przeprowadza się zabieg, który polega na wytworzeniu wokół dalszego odcinka przełyku „kołnierza” z fragmentu żołądka. Jest to tak  zwana fundoplikacja sposobem Nissena. Tego typu operacja może być wykonana zarówno metodą otwartą, jak i laparoskopowo.

Dieta na refluks żołądka

Kluczową rolę w leczeniu refluksu żołądkowo–przełykowego odgrywa dieta. Pacjenci borykający się z tą dolegliwością powinni spożywać niewielkie porcje pokarmów.

Unikać powinni oni ostrych przypraw oraz przekąsek na bazie octu i alkoholu. Zalecane jest także ograniczenie do minimum spożycia warzyw cebulowych takich, jak cebula, czosnek czy por. Niewskazane są również cytrusy, które mogą pobudzać receptory czuciowe przełyku.

Osoby cierpiące na refluks unikać muszą tłustych, ciężkostrawnych mięs oraz wędlin, a także tłustego nabiału. Związane jest to z faktem, iż tłuste posiłki mogą opóźniać opróżnianie żołądka i powodować relaksację dolnego zwieracza przełyku.

Ograniczeniu ulec powinna także mocna kawa, herbata, kakao oraz czekolada – znajdujące się w ich składzie kofeina oraz teofilina rozluźniają zwieracz dolny przełyku, sprzyjając cofaniu się treści pokarmowej.

Rodzaje refluksu

Refluks żołądkowo–przełykowy to nie jedyny typ omawianej dolegliwości.

Do czynienia możemy mieć także z refluksem jelitowo–żołądkowym, w przebiegu którego treść pokarmowa wraca z dwunastnicy do żołądka. Objawia się to bólem w nadbrzuszu, który promieniować może aż do pleców. Dodatkowo, wielu pacjentów uskarża się na nudności lub wymioty. Epizody tego typu refluksu pojawiają się co kilka tygodni, a niekiedy nawet miesięcy i trwają od 30 minut do kilku godzin.

Z refluksem krtaniowo–gardłowym mamy natomiast do czynienia, kiedy zawartość żołądka przemieszcza się do krtani, gardła, jamy ustnej, zatok, a niekiedy nawet do ucha środkowego. Chorzy skarżą się tu na drapanie i uczucie ciała obcego w gardle, chrypkę, męczący kaszel, trudności z połykaniem i ściekanie nadmiernej ilości wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Objawy tego typu refluksu nie występują w postaci nagłych dolegliwości, a zamiast tego narastają, stopniowo zwiększając swoje nasilenie.

Refluks u dzieci

W przypadku niemowląt, u których głównymi objawami refluksu jest ulewanie oraz wymioty, w większości przypadków w zupełności wystarczająca jest obserwacja dziecka. Niekiedy jednak niezbędne jest przeprowadzenie specjalistycznych badań takich, jak wspominana powyżej pH–metria, która ma na celu ocenić częstotliwość, intensywność oraz czas trwania refluksu w ciągu doby.

Leczenie jest tu zależne między innymi od wieku dziecka. Jeżeli refluks dotyczy niemowlęcia, często skuteczne jest już samo wprowadzenie zmian w sposobie karmienia. U dzieci starszych konieczne może okazać się natomiast podanie odpowiednio dobranych przez specjalistę leków.

Refluks w ciąży

Refluks jest popularną dolegliwością wśród kobiet ciężarnych, który pojawić może się już w pierwszym trymestrze. Objawy tej przypadłości mogą przybrać na sile w późniejszych miesiącach ciąży.

Za nieprzyjemne dolegliwości odpowiadają wówczas między innymi zmiany hormonalne w kobiecym organizmie, a dokładniej wzrost stężenia progesteronu, który powoduje rozluźnienie zwieracza przełyku oraz nacisk powiększającej się macicy na żołądek.

W leczeniu refluksu w ciąży świetnie sprawdzą się domowe sposoby takie, jak kisiel z siemienia lnianego, który należy spożywać po każdym posiłku czy picie ciepłego mleka. Pomocne okazać mogą się także migdały, które są bogate w magnez i wapń, a co za tym idzie – skutecznie wspomagają trawienie.

Kobieta w ciąży powinna jeść w pozycji siedzącej z wyprostowanymi plecami – pochylenie tułowia do przodu może bowiem nasilać objawy zgagi.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• https://wylecz.to/uklad-pokarmowy/refluks-zoladkowo-przelykowy/
• http://bonavita.pl/refluks-rodzaje-rozpoznanie-czynniki-ryzyka-oraz-powiklania
• https://podyplomie.pl/medycyna/11106,choroba-refluksowa-przelyku-najnowsze-badania-i-postepowanie?pdf=true 
• http://esoxxone.pl/wp-content/uploads/2016/09/ESSOX-refluks-poradnik.pdf