Jak rozpoznać zespół jelita drażliwego? – objawy, przyczyny, leczenie

Przyczyny zespołu jelita drażliwego

Nadal nie jest wiadome, co tak naprawdę stoi za zespołem jelita drażliwego. Jego przyczyny nie zostały do końca wyjaśnione. IBS zalicza się do tak zwanych chorób czynnościowych, które są ściśle związane z naszą reakcją na stres. Jeżeli jesteśmy ciągle zdenerwowani i nie możemy poradzić sobie ze stresem, to zaczyna to wpływać na nasz organizm. Jedną z konsekwencji tego stanu mogą być zaburzenia motoryki jelit. Co to dokładnie oznacza? Jelita cały czas poruszają się bez udziału naszej woli, dzięki ścisłej kontroli nerwowej oraz hormonalnej. W przypadku IBS nasza perystaltyka zostaje zaburzona, więc jelita poruszają się zbyt wolno lub za szybko. Z tego powodu zaczynamy odczuwać dokuczliwe objawy ze strony układu pokarmowego.

Inne czynniki zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu jelita drażliwego to zaburzenia na osi mózgowo-jelitowej, nadwrażliwość trzewna, przebycie biegunki infekcyjnej oraz zaburzenia funkcji motorycznej jelit. Układ pokarmowy chorego jest bardzo wrażliwy na wszystkie bodźce płynące z wnętrza ciała. Nawet bardzo mała ilość gazów może wywołać wzdęcia u takich osób, a niewielkie wypełnienie odbytnicy będą odczuwać jako silne parcie na stolec.

Typowe dla IBS jest to, że wyniki badań nie pokazują żadnych nieprawidłowości. Zespół jelita drażliwego nie wywołuje trwałych zmian w organizmie. Jelita wyglądają na zupełnie zdrowe, badania laboratoryjne są w normie, a mimo to ciągle męczą nas przykre dolegliwości. Warto pamiętać, że ta choroba występuje rodzinnie. Jeśli cierpiał na nią ktoś z naszych bliskich, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że nas też będzie dotyczyć.

Jakie są charakterystyczne objawy IBS?

W zależności od tego, czy nasze jelita pracują zbyt wolno, czy za szybko, możemy cierpieć na zatwardzenie lub biegunkę. Zdarzają się również przypadki, gdy te dwie dolegliwości występują naprzemiennie. W stolcu możemy zauważyć domieszkę śluzu lub krwi. Częste są również bóle brzucha o zmiennym nasileniu i lokalizacji (najczęściej skupiają się w podbrzuszu, ale mogą obejmować również inne miejsca), wzdęcia, nudności, zgaga, odbijanie się, nadmiar gazów w jelitach (nawet bez powiększenia obwodu brzucha), uczucie niepełnego wypróżnienia się oraz przelewanie w brzuchu.

Inne objawy, które mogą wskazywać na zespół jelita drażliwego to ciągłe zmęczenie, rozdrażnienie, częste oddawanie moczu, bóle w krzyżu, mięśniach i stawach, a nawet problemy ginekologiczne. Tych symptomów zwykle nie kojarzymy z IBS, więc traktuje się je jako mniej charakterystyczne. Oznaki choroby zwykle słabną po wypróżnieniu się lub oddaniu gazów. Nasila je za to stres, zdenerwowanie, ciężkostrawna dieta, nieregularny tryb życia, zbyt duże ilości kawy, słodyczy i alkoholu oraz nadużywanie leków przeciwbólowych.

Na czym polega leczenie IBS?

Aby można było stwierdzić, że nasze dolegliwości wskazują na zespół jelita drażliwego, muszą utrzymywać się przynajmniej przez 3 miesiące. Lekarz powinien zlecić nam szereg badań i jeśli wyniki są prawidłowe, może zacząć podejrzewać IBS. Do pełnej diagnozy brakuje nam tylko wywiadu, w którym wskazaliśmy na charakterystyczne cechy zespołu jelita drażliwego. Jeśli rozpoznanie jest już pewne, to warto wiedzieć, że nie da się całkowicie wyleczyć IBS. Terapia polega na łagodzeniu objawów i eliminowaniu czynników, które wywołują dolegliwości.

Głównym zadaniem kuracji jest wyregulowanie czynności jelit. Można to uzyskać dzięki lekom, odpowiedniej diecie oraz zdrowemu trybowi życia. W naszym codziennym planie dnia powinny pojawić się regularne ćwiczenia fizyczne oraz chwile na relaks. Eliminowanie stresu jest kluczowe przy zespole jelita drażliwego. Warto poznać różne techniki relaksacji i sposoby na radzenie sobie z codziennym napięciem. Nie da się całkowicie usunąć stresu z naszego życia, ale można go minimalizować oraz uczyć się jak sobie z nim lepiej radzić. Jeżeli nie wprowadzimy tych zmian, objawy będą ciągle nawracać. Nerwy prowadzą do zaburzenia motoryki jelit, przez które się również stresujemy. Musimy wyjść z tego błędnego koła.

Czy dieta wpływa na objawy IBS? Co to jest FODMAP?

Nie ma idealnego sposobu żywienia, który łagodziłby objawy zespołu jelita drażliwego u wszystkich chorych. Wiele osób musi bazować na metodzie prób i błędów. Na tej podstawie można zauważyć jakie pokarmy nam szkodzą, a po jakich czujemy się dobrze. Chorzy na IBS maja często problemy z produktami wzdymającymi (fasolą, grochem, kapustą, bobem, soczewicą), nabiałem, jabłkami, świeżymi ogórkami i produktami pełnoziarnistymi.

Dobrym rozwiązaniem dla wielu osób z IBS jest zastosowanie diety leczniczej FODMAP. Została opracowana przez australijskich naukowców z Monash University. Bazuje na założeniu, że należy dostarczać organizmowi małe ilości produktów zawierających fermentujące oligo, di i monosacharydy oraz poliole (Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols, czyli właśnie FODMAP). Te cukry nasilają objawy zespołu jelita drażliwego np. biegunki, zaparcia, wzdęcia czy dolegliwości bólowe.

Leczenie jest podzielone na dwa etapy, więc nie trzeba stosować tej diety do końca życia. Przez pierwsze 6-8 tygodni eliminuje się wszystkie produkty, które mają w sobie duże ilości FODMAP. Dzięki temu objawy zespołu jelita drażliwego zaczynają słabnąć. Następnie powoli wprowadzamy do naszego menu pokarmy zawierające więcej FODMAP i obserwujemy, jak zareaguje na to nasz brzuch. Krok po kroku możemy powrócić do standardowego sposobu odżywiania. Terapia jest skuteczna i uniwersalna – bez problemu można ją dostosować do wymagań diety wegetariańskiej i wegańskiej.

Jakie zioła warto pić przy IBS?

Jeżeli męczymy się z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, to warto regularnie pić ziołowe herbatki. Wiele ziół ma działanie uspokajające i regulujące pracę jelit oraz przewodu pokarmowego. Wśród polecanych roślin znajdziemy rumianek, który likwiduje wzdęcia, łagodzi zaburzenia trawienne oraz działa rozkurczająco. Na pobudzenie samego trawienia oraz uspokojenie całego organizmu zaleca się herbatkę z melisy. Podobnie działa również waleriana, czyli kozłek lekarski. To zioło ma działanie przeciwnerwicowe i uspakajające, a ukojone nerwy to podstawa podczas łagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego.

Co jeszcze będzie pomocne podczas leczenia IBS? Sięgnijmy po takie zioła jak koper, kminek i mięta pieprzowa. Ten pierwszy działa rozkurczowo i uspokajająco, pobudza perystaltykę jelit oraz pomaga w uwalnianiu gazów. Kminek jest niezastąpiony podczas wzdęć, a mięta przy niestrawności. Aby jeszcze bardziej wspomóc działanie układu pokarmowego, możemy spróbować kolendry (działa rozkurczowo), mniszka lekarskiego (pobudza wydzielanie wątroby) i żeń-szenia (podnosi odporność na stres).

Jeżeli najbardziej dokucza nam biegunka lub zaparcie to i na to jest rada. W przypadku trudności z wypróżnieniem się spróbujmy regularnie zażywać siemię lniane, korę kruszyny lub aloes. Za to przy biegunkach dobrze zadziała krwawnik, kora dębu oraz pięciornik. Jeżeli nie przepadamy za piciem ziół, możemy w aptece zapytać o gotowy preparat do stosowania w czynnościowych zaburzeniach żołądkowo-jelitowych. Leki roślinne bazują na wyciągach z ziół, które pomagają przy IBS.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• https://dieta.mp.pl/diety/diety_w_chorobach/111607,dieta-fodmap-dieta-zalecana-w-zespole jelita-drazliwego
• https://www.mp.pl/zespol-jelita-drazliwego
• https://dieta.mp.pl/lista/114517,dieta-fodmap-dla-wegetarian
• https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/71284,dieta-przy-zespole-jelita-drazliwego