Kąpiel noworodka bez tajemnic: pielęgnacja i więź z maluchem

Narodziny dziecka nie oznaczają w pełni ukształtowanego zmysłu dotyku. Z drugiej strony, już w tym czasie jest to jeden z najbardziej dojrzałych systemów w organizmie małego człowieka. Pielęgnacja dziecka, w tym odpowiednio przygotowana i przeprowadzona kąpiel noworodka, wpływa na zacieśnianie relacji, odczuwanie bliskości ze swoimi opiekunami, a to z kolei ma korzystny wpływ na cały proces rozwoju.

Skóra dziecka

Skóra pod względem swojej powierzchni należy do największych narządów występujących w ludzkim ciele. U malucha jest jeszcze niedojrzała, zdecydowanie bardziej wrażliwa i podatna na podrażnienia, w porównaniu do skóry dorosłego. Z tego względu przykłada się jeszcze większą wagę do jej właściwej pielęgnacji. Nie można zapominać o tym, że stanowi barierę ochronną dla organizmu, chroniąc między innymi przed przedostawaniem się drobnoustrojów do organizmu. Ponadto odpowiada za termoregulację – jeszcze nie w pełni prawidłowo działający proces, ale już mający znaczenie dla zachowania właściwej temperatury maluszka.

Skóra zapewnia ochronę fizyczną, przed wspomnianymi drobnoustrojami, zapobiegając także utracie wody, jak i ochronę chemiczną i przeciwbakteryjną oraz odpowiada za neutralizację promieniowania UVB. Uczestniczy w regulacji cieplnej i bierze udział w procesach odpornościowych. Kolejno odpowiada za odbiór, a także różnicowanie bodźców czuciowych. Ze względu na tak dużą liczbę spełnianych funkcji, a z drugiej strony niedojrzałość tego narządu, konieczna jest szczególna troska.

Pierwsza kąpiel noworodka

Przede wszystkim warto pamiętać, że pierwsza kąpiel noworodka powinna się odbyć po upływie 2-3 dni od momentu wyjścia ze szpitala i powrotu do domu. Maluszek musi przyzwyczaić się do nowej sytuacji, innego otoczenia, a ponadto na jego skórze pozostaje jeszcze maź płodowa, która odpowiada za nawilżenie skóry i stanowi dla dziecka warstwę ochronną, stąd natychmiastowe jej zmycie nie jest wskazane.

Kąpiel noworodka powinna odbywać się w przyjaznym otoczeniu. Przyjaznym, czyli jakim? Przede wszystkim budzącym poczucie bezpieczeństwa. W tym celu sprawdza się zastosowanie łagodnej wiązki ciepłego światła, nawet jeśli wymaga to zastosowania dodatkowej lampki w łazience lub w pomieszczeniu, w którym odbywa się kąpiel maluszka. Ponadto nie należy wykonywać szybkich, gwałtownych ruchów. Należy wsłuchiwać się w potrzeby dziecka, a także mieć na względzie, że dziecko powinno być kąpane o stałych porach, w tych samych warunkach. Cierpliwość, tworzenie codziennych rytuałów, sprzyja nie tylko właściwej i przyjemnej pielęgnacji, ale również budowaniu wspomnianej, pozytywnej relacji z rodzicami.

Ważna jest temperatura otoczenia podczas kąpieli, która powinna wynosić 24-25°C. W tej samej temperaturze maluszek powinien być ubierany, by uniknąć zbyt gwałtownych zmian i przeciągów, co mogłoby skończyć się zaziębieniem. Kąpiel noworodka jest najprzyjemniejsza i najbardziej korzystna dla organizmu dziecka, gdy odbywa się w temperaturze około 35-37° C, choć trzeba mieć na uwadze, że każde dziecko jest inne i niektóre pociechy wolą ciut chłodniejszą wodę, inne jednak cieplejszą.

Pierwsza kąpiel noworodka to mały szok dla maluszka, dlatego dobrze jest poświęcić więcej czasu, by dziecko zdążyło się przyzwyczaić do nowego otoczenia, wanienki, wody. Najlepiej zanurzać je bardzo powoli, zaczynając od stópek. Jeśli z początku maluszek mocno protestuje, można poprzestać na „suchej kąpieli”, stawiając na przemywanie miejsc najbardziej narażonych na zabrudzenia, a kolejnego dnia znów przejść do oswajania z wodą i tradycyjną formą kąpieli.

W pielęgnacji maluszka, nie tylko na etapie kąpieli, ale i podczas zmagań z podrażnioną lub problematyczną i mocno wrażliwą skórą, liczy się zastosowanie właściwie dobranych kosmetyków. Dobrym rozwiązaniem są emolienty, które stanowią najbezpieczniejsze produkty dla dzieci, nie zawierają substancji mogących wywoływać uczulenia, alergie czy pogłębianie się podrażnień. Są to także produkty kosmetyczne przeznaczone między innymi do pielęgnacji skóry atopowej i nadmiernie przesuszonej. Z domowych sposobów sprawdza się kąpiel w krochmalu, siemieniu lnianym oraz wodzie z dodatkiem mleka matki. Gdy skóra maluszka zmaga się z podrażnieniami, odparzeniami, zaczerwienieniami, można sięgać po specjalne preparaty, na przykład z zawartością substancji czynnej dekspantenol.

Jak kąpać niemowlę? Poradnik krok po kroku >>

Jak kąpać niemowlaka – przydatne wskazówki

Pierwsza kąpiel noworodka, ale i kolejne powinny trwać nie dłużej niż 5-10 minut. Jest to wystarczający czas, by maluszka dokładnie wykąpać, przy okazji zrelaksować go i uspokoić, a jednocześnie zapobiec ewentualnym przeziębieniom czy przesuszonej skórze – tym kończy się zbyt długa kąpiel w ciepłej wodzie.

Do wanienki, w której odbywa się kąpiel, należy nalewać tyle wody, by nie przykryć kikuta pępka, póki nie odpadnie. Jeśli jednak dojdzie do jego zamoczenia, wystarczy delikatnie osuszyć go po kąpieli. Gdy kikut odpada, kąpiele mogą się odbywać w takiej ilości wody, która zakrywa ciało maluszka. Ważne jest także, by ilość nalanej wody nie przeszkadzała rodzicom w zapewnieniu wygody mycia dziecka i jego właściwego podtrzymania. Dla pewności, pierwsza kąpiel noworodka może odbywać się z zastosowaniem tetrowej pieluszki, którą wystarczy owinąć dziecko i w ten sposób zanurzyć je w wanience z wodą.

Do kąpieli maluszka można używać wody filtrowanej lub przegotowanej, ponieważ zbyt twarda woda niekorzystnie wpływa na stan skóry. Ponadto często owocuje tym, że rodzice dodają coraz więcej środków myjących do wanienki z wodą, tym samym zaburzając prawidłowe funkcjonowanie bariery ochronnej skóry, co kończy się zatykaniem porów i utrudnionym oddychaniem skóry.

Mycie noworodka

Szczególną troską należy objąć miejsca intymne noworodka. U dziewczynek narządy intymne są w pełni odkryte, dlatego zdecydowanie bardziej narażone na infekcje. Trzeba dbać o nie przy każdej zmianie pieluch, podcierając delikatnie wacikiem od cewki moczowej w kierunku odbytu, by nie doszło do przeniesienia resztek stolca. U chłopców odbywa się to w podobny sposób, z tym że należy dodatkowo bardzo delikatnie zsunąć napletek w dół, do mycia, a także trzeba pamiętać o myciu pod jąderkami.

Nie jest wskazane moczenie uszu dziecka podczas kąpieli, ale jeśli przez przypadek dostanie się odrobina wody, wystarczy maluszka obrócić na bok, by woda sama wyleciała. Uszy wystarczy przecierać wacikiem po kąpieli. Podobnie z oczkami, które przeciera się wilgotnym wacikiem, prowadząc go od zewnętrznego do wewnętrznego kącika oczu.

Po kąpieli maluszka nie należy wycierać pocierając ręcznikiem, bo to powoduje podrażnienie skóry, lecz jedynie delikatnie osuszając dziecko miękkim ręcznikiem. Warto wiedzieć, że kąpiel noworodka może odbywać się nawet codziennie, jeśli jest lato i maluszek dużo się poci. W innych sytuacjach kąpiele 2-3 razy w tygodniu wystarczają. Co więcej, dziecko może być kąpane w trakcie przeziębienia, ponieważ parująca, ciepła woda wpływa na udrażnianie dróg oddechowych. W przypadku innych chorób lepiej rezygnować z kąpieli, ale nie z codziennej pielęgnacji, z zastosowaniem chusteczek myjących, wacików i wody.

Tak pielęgnowane dziecko tuż przed snem staje się odprężone i zrelaksowane. Zacieśnia więzi z rodzicami, a ponadto łatwiej zasypia, prawidłowo się rozwija i jest po prostu szczęśliwe.

Źródła:

• https://bazalekow.mp.pl/leki/doctor_subst.html?id=210
• https://www.bepanthen.pl/pl/wszystko-o-skorze/opieka-nad-dzieckiem/jak-kapac-niemowle/
• https://www.emc-sa.pl/phavi/at/upl/2016/0422/0445-pielegnacja-noworodka-i-niemowlaka.pdf
• https://fizjoterapeuci.org/wp-content/uploads/rehabilitacja_artykul_2012_03_36040.pdf
• https://www.su.krakow.pl/system/files/24493/a4fae9aa55.pdf?1528870148
• https://dzieckowwarszawie.pl/sites/default/files/wzorcowa%20k%C4%85piel%20noworodka.pdf
• https://www.babyono.com/_files/pdf/K_piel-noworodka-bez-p_aczu-artyku_.pdf